22 stycznia 2015

Symbol & po polsku nazywamy etką, a po angielsku to ampersand. Jak wiele innych symboli, coś zastępuje - francuskie et, angielskie and czy niemieckie und. A czy może zastąpić polskie "i"?

Skąd się wziął?

To połączenie liter "et" z łaciny. Powoli znak ten ewoluował i około roku 810 stał się tym, co najczęściej spotykamy dziś, choć w różnych krojach wygląda różnie, czasem na przykład w kroju pochyłym przypomina swoje wcześniejsze warianty.

Pierwszy symbol pochodzi z roku 131, a ostatni to rok 810. [źródło]

Takie tworzenie symboli z dwóch lub więcej znaków to ligatura. Najczęściej spotykanymi ligaturami w polskiej typografii są symbole powstałe z połączeń liter "fi" oraz "fl", choć nie wszystkie fonty je obsługują. Dawniej popularną ligaturą był symbol "zł", spotykany na starszych polskich maszynach do pisania, który miał szerokość jednego znaku.

Co znaczy?

Znaczy właśnie to samo co polskie "i", tylko problem jest taki, że polskie "i" - w przeciwieństwie do and, undet - to jedna litera. Dlatego polskiego "i" nie zastępuje, bo nie ma już co skracać. Niepoprawne zatem będzie napisanie po polsku *Kasia & Tomek czy *mama & tata. Etkę stosuje się czasem jako ozdobny element typograficzny w niektórych tytułach prasowych, np. "Dom & Wnętrze", ale to naprawdę wyjątkowe zastosowanie w języku polskim. Dlatego po polsku najlepiej unikać.

Jak stosować?

Stosować go można zatem w obcych językach, w których odpowiedniki "i" mają więcej niż jedną literę. Dlatego pojawia się czasem w tytułach anglojęzycznych filmów.

Ze spacją czy bez?

Gdy łączy wyrazy lub frazy, otaczamy go spacjami, np. rock & roll, bed & breakfast czy Home & You. Gdy łączy pojedyncze litery, spacji nie dodajemy, np. R&B, C&A, H&M, m&m’s.

Jak napisać?

A właściwie jak go narysować? Bo uczenie się pisowni nowych znaków to jak plastyka dla początkujących. Ponieważ żyją jeszcze ludzie, którzy piszą ręcznie (może razem ze mną też do nich należycie), gdy zdarzy się zanotować ten symbol, warto wiedzieć, jak to zrobić. Oto z lewej ściąga godna pierwszoklasisty: A z prawej uproszczona wersja, której niektórzy używają w piśmie ręcznym. Do wyboru do koloru. Mam nadzieję, że pomogłam. Peace & love!

30 komentarzy to “Co to jest &?”

  1. Jakub Stepien

    Eureka! Gdybyś zapytała mnie dlaczego nie powinno się używać & w naszym języku, w życiu bym nie wpadł, że ze względu na długość słowa „i” :D Czuję się mądrzejszy – dzięki! :D

  2. Artur J.

    Ja zawsze zaczynałemm z drugiej strony, ale może faktycznie tak jest lepiej. Wychodzi jakby zgrabniej, ale czasem mi się myli, w którą stronę zawinąć na górze. :) Muszę poćwiczyć.

  3. Nishka

    Ale numer, nie wiedziałam o tym! Tzn. nigdy się nad tym nie zastanawiałam i czasem to bezmyślnie stosowałam. Jak zwykle: dziękóweczka!

    Czyli tak może być:
    Best regards,
    Nathalie & daughters

    ale już tak ABSOLUTNIE nie!
    Najlepsze pozdrowionka
    Natalia & córki

    (bo kto by używał słowa „pozdrowionka”, prawda???!)

  4. wanda

    Ja piszę w przeciwną stronę, ale spoko – pół klasy litery i cyfry pisało nie z góry do dołu, a od dołu ku górze. A tego znaczka po prawej stronie dotąd nigdzie nie spotkałam.

  5. Grzegorz Mańko

    Wniosek dotyczący użycia & w języku polskim trochę psuje moją koncepcję wymowy nazwy sklepu H&M. Przyjęło się, że mówiąc po polsku mówi się [ha en em] albo [ha end em]. Czyli litery wymawia się po polsku ale & już po angielsku (lub w tych okolicach). Bardziej konsekwentnie byłoby mówić [ejdż end em] albo – tak myślałem dotychczas – [ha i em]. Ale skoro & nie może zastępować „i”, bo „i” jest na to za krótkie to wymowa [ha i em] jest bez sensu. Zostaje więc tylko [ejdż end em]… Jak żyć w takiej sytuacji?

Trackbacks/Pingbacks

  1.  Okulary czy soczewki? | wittamina - najzdrowszy rozsądek
  2.  Résumé .#2 – przegląd lutego – Alabasterfox.pl

Leave a Reply

You must be logged in to post a comment.