Zhakować czy shakować?

27 czerwca 2014

W "Watch Dogs" hakuje się innych ludzi, ostatnio pisałam o hakowaniu snów, dwóch 14-latków w Kanadzie hakowało bankomat - innymi słowy coraz więcej mamy hakowania na tym świecie. Ale gdy ktoś już się nahakował, to zhakował czy shakował?

Haker czy hacker?

Słowo "hakować" nie pochodzi wcale od haka, tylko od angielskiego hack, które oznacza "pociąć na kawałki", a w latach 70. dotyczyło psikusów studentów MIT, także związanych z programowaniem. Polska pisownia została spolszczona i w słownikach mamy słowa "haker" i "hakować", więc nie piszemy ich już przez "ck".

Z czy s?

To jak to jest: "zhakować" czy "shakować"? Poprawną formą jest "zhakować", ponieważ "z-" występuje przed "h", a "s-" przed "ch". Inne przykłady to:
zhańbić zharmonizować zhołdować schować schudnąć schamieć
Zasada wydaje się dziwna, ale wynika z tego, że nie zawsze "h" i "ch" wymawia się tak samo. "H" w niektórych gwarach jest dźwięczne, co słychać np. w imieniu Bohdan, a więc do dźwięcznego "h" dodajemy dźwięczny przedrostek "z-”, a do bezdźwięcznego (szeptanego) "ch" - bezdźwięczne "s-”. Taka asymilacja (czyli takie dopasowanie) "z-" działa też z innymi dźwięcznymi spółgłoskami:
zbłaźnić zdębieć zgubić zjebać zlecieć zmemłać znieść zrównać zwariować zzuć zzielenieć zżółknąć
Przed bezdźwięcznymi spółgłoskami dodajemy "s-”:
sczapić sfotografować skasować spierdolić stworzyć
Wyjątki to słowa zaczynające się na syczące "s" lub "sz", do których dodajemy nie "s-”, a "z-”:
zsunąć zsypać zszargać zszyć

Ty też możesz coś zhakować

A jeśli Wy macie ochotę na hakowanie, albo szef czy ciekawski kolega za często zagląda Wam przez ramię, polecam otworzyć w zakładce Hacker Typer i gdy zbliża się niechciany gap, szybko się na nią przełączyć i hakować do woli. Można uderzać w dowolne klawisze, a hakowanie na ekranie robi się samo. Hakuj się kto może!
  • Jedzonelka

    Hacker Typer sprawił, że poczułam się mądra :D

  • Artur 

    Coś dla Bonzo

  • Bardzo pomocny tekst :) Zawsze miałam z tym problem.

    • Cieszę się, że pomogłam. Dziękuję za miłe słowa. :)

  • Piotr Dobry

    Bardzo dobrze!
    I wreszcie przyzwoita jakość (jeden interpunkcyjny).
    To fenomenalne osiągnięcie jak na tekst o języku polskim. Naprawdę niemalże niespotykane.

    • Chętnie poprawię ten jeden błąd, który zauważyłeś. Gdzież on?

      • Piotr Dobry

        Drugi akapit, przed „tylko”.

        • Słusznie. Bardzo dziękuję, poprawione.

  • AJ

    „H” w niektórych gwarach jest dźwięczne, co słychać np. w imieniu Bohdan

    Pani redaktor, nie mieszajmy dwóch systemów walutowych! W imieniu Bohdan „h” jest dźwięczne we wszystkich gwarach. Nie mają z tym związku gwary, tylko udźwięczniający kontekst następującego po nim „d”. Nie mówię, że pani redaktor tego nie wie, tylko że to zdanie może być mylące. A przed wyrazami na „h” piszemy „z-” może dlatego, że w czasie opracowywania zasad pisowni mocna była frakcja lwowska. ;)

    BTW, co to jest „sczapić”? Poważnie pytam.

    • Masz rację, może nie wyraziłam się zbyt precyzyjnie. Podałam ten przykład dla zilustrowania dźwięku, nie gwary.

      „Sczapić” to termin, którego się nauczyłam, grając w koszykówkę. To znaczy zbić (tak jakby zablokować) piłkę z toru zaraz po rzucie przeciwnika. Jest też rzeczownik „czapa”, czyli właśnie takie zbicie. Widać je w 5. sekundzie w tym filmiku: https://www.youtube.com/watch?v=GHF3g0qPhxM

      • AJ

        Dzięki, spodziewałem się z związku z czapą, ale nie z tej strony. U nas mówiło się „sczapować”.

  • Charlotte940417

    Mój dziadek pochodzi ze wschodu ( urodził się w Rosji ) i wymawia H inaczej niż CH i jeszcze denerwuje się na wszystkich wokół, że wymawiają dwie różne głoski w ten sam sposób ;)

  • antar

    Hakowanie w języku polskim oznacza gwarowo ciężką pracę. Bezkrytyczne wprowadzanie do języka różnych obcojęzycznych dupereli prowadzi bardzo często na manowce językowe w stylu „shakować” czy „zhakować”. Może hack’ować byłoby sensowniej i poprawniej. Albo stworzyć neologizm określający taką czynność i po kłopocie.

    • Byłoby super, gdyby język tak działał. „Ej, od dziś mówimy na coś tak i tak, OK?” „OK!”. :)

  • Tomasz Waszka

    Podobają mi się te przykłady z życia wzięte: zhańbić, zjebać, spierdolić…
    Normalnie opis działań „polskiego” rządu od dziesięcioleci.
    Nie ma ich kto: sczapić, zrównać i skutecznie skasować…