Na co dzień używamy wielu skrótów. DVD, BTW, LOL, YOLO, DNA, LCD, WWW, PIN. Wiemy, mniej więcej do czego się odnoszą, ale czy wiemy, co naprawdę znaczą i skąd się wzięły? Ja Wam powiem, bo ja zawsze chętnie wittłumaczę.
W świecie technologii
Skróty mieszkają między innymi w komputerze. Formaty plików, nazwy podzespołów, usług czy systemów to zwykle długie terminy, więc wygodnie jest je skrócić. Oto kilka najpopularniejszych.
WWW
World wide web, czyli ogólnoświatowa sieć. Jak to mówimy z przyjaciółmi: sieć komputerowa internet. Jeśli to czytasz, nie muszę Ci tłumaczyć, co to jest internet.
HTML
HyperText Markup Language, czyli hipertekstowy język znaczników. Zbyt wiele to to nie wyjaśnia, ale najprościej mówiąc jest to sposób zapisywania informacji przy tworzeniu np. stron www. Zawiera znaczniki, czyli takie dziwne kody w nawiasach ostrokątnych.
FAQ
Frequently Asked Questions, czyli często zadawane pytania. Polacy czytają ten skrót jako /fak/, czyli tak samo jak fuck, choć po angielsku te dwa słowa wymawia się inaczej – FAQ rymuje się z sack i lack (worek i brak), a fuck z suck i luck (ssać i szczęście). Zbieżność znaczeń przypadkowa.
CC i BCC
Carbon copy, czyli kalka kopiująca. Dziś używamy tego skrótu jak polskiego DW (do wiadomości), a pochodzi od kopiowania ręcznego lub maszynowego właśnie przez kalkę. BCC to blind carbon copy, czyli ślepa kalka, a więc „do ukrytej wiadomości”.
CAPTCHA
Completely Automated Public Turing test to tell Computers and Humans Apart, czyli zupełnie zautomatyzowany test Turinga, by odróżnić komputery od ludzi. To te śmieszne obrazki w internecie z powykręcanymi literkami i cyferkami, które mamy odczytać i wpisać w odpowiednie pole, żeby udowodnić, że jesteśmy ludźmi. Do czego to doszło.
IRC
Internet Relay Chat, czyli internetowy czat do komunikacji, a bardziej po polsku jest to miejsce, gdzie na tematycznych lub towarzyskich kanałach można czatować z ludźmi. To jedno z najstarszych zjawisk w internecie, pochodzące jeszcze z czasów, gdy muzyką dla naszych uszu był dźwięk modemu łączącego się z siecią, a w internecie nikt nie używał swojego imienia i nazwiska.
JPEG
Joint Photographic Experts Group, czyli połączona grupa ekspertów fotograficznych, to zespół ekspertów powołany przez ISO i Międzynarodowy Komitet Doradczy do spraw Telefonii i Telegrafii, który opracował nowy standard stratnego zapisu obrazów. Później skrócono ten skrót (skrótcepcja) do trzech liter – JPG.
GIF
Graphics Interchange Format, czyli wymienny format grafiki, to z kolei grafika z bezstratną kompresją, a format stworzyła firma CompuServe. Pliki te pozwalają na tworzenie animacji i stąd dzisiejsze najpopularniejsze zastosowanie GIF-ów.
Portable Document Format, czyli przenośny format dokumentu – stworzony przez firmę Adobe z myślą o tym, by móc przenosić tego typu pliki między różnymi systemami i platformami i odczytywać je za pomocą uniwersalnego oprogramowania.
URL
Uniform resource locator, czyli ujednolicony format adresowania zasobów, a po naszemu – adres w internecie, np. strony www.
PHP
PHP to przykład skrótu zawierającego w sobie skrót: PHP: Hypertext Preprocessor (a dawniej: Personal Home Page), czyli hipertekstowy przetwarzacz osobistych stron internetowych, a prościej mówiąc jest to sposób na tworzenie stron w czasie rzeczywistym.
CD-ROM
Compact Disc read-only memory, czyli płyta kompaktowa zawierająca dane tylko do odczytu.
RAM
Random-access memory, czyli pamięć o dostępie swobodnym.
LCD
Liquid crystal display, czyli wyświetlacz ciekłokrystaliczny. Warto zauważyć, że w samym skrócie LCD jest słowo „wyświetlacz”, a więc powtarzanie go w wyrażeniu „wyświetlacz LCD” jest bez sensu.
DVD
Digital Versatile Disc, czyli cyfrowy dysk wszechstronny. Ten standard zapisu rozpowszechnił się w 1995 roku, bo dzięki zwiększeniu gęstości zapisu na płycie o tych samych wymiarach co CD udało się zapisać kilka razy więcej danych. Dziś służy głównie do zapisu filmów, więc istnieje też drugie rozwinięcie tego skrótu: Digital Video Disc, czyli cyfrowy dysk wideo.
VOD
Video On Demand, czyli wideo na żądanie. Dzięki tej usłudze możemy oglądać program, film lub serial w dowolnym momencie, a nie koniecznie w chwili, gdy jest pokazywany w telewizji.
VHS
Kto jeszcze pamięta kasety VHS? Albo lepiej: kto je ma w domu? Video Home System, czyli domowy system wideo, to standard zapisu i odtwarzania kaset popularny w latach 80. Niejedna komunia i niejedno wesele nagrane było na taką kasetę. A i niejeden „Rambo” na takiejże obejrzany. Piękne to były czasy, kiedy przez cały ekran od góry do dołu szedł pasek zakłóceń, a dźwięk falował, bo taśma była pognieciona.
FM
Frequency modulation, czyli modulacja częstotliwości. To kodowanie informacji przez zmiany chwilowej częstotliwości fali nośnej, czyli właśnie przez jej modulację. To system transmisji radia publicznego.
GPS
Global Positioning System, czyli globalny system pozycjonowania, to system nawigacji satelitarnej, stworzony przez Departament Obrony USA. Bez niego dziś jak bez ręki.
SMS
Short message system, czyli system krótkich wiadomości. Ciekawe jest to, że skrót SMS odnosi się do całego systemu, a nie do jednej wiadomości, więc polskie zastosowanie odbiega od angielskiego oryginału. Stąd częste błędy, ponieważ po angielsku SMS to text message, albo w skrócie text, a wysyłać SMS-y to też text. Powiemy zatem Text me w sensie „Wyślij mi SMS-a”. Mind blown?
GSM
Global System for Mobile Communications (a pierwotnie Groupe Spécial Mobile), czyli globalny system komunikacji mobilnej, inaczej: telefonia komórkowa.
EDGE
Enhanced Data rates for GSM Evolution, czyli rozszerzone przesyłanie danych w sieciach GSM.
PIN
Personal identification number, czyli osobisty numer identyfikacyjny. Tu znów, podobnie jak w skrócie LCD, sam skrót zawiera słowo „numer”, a więc „numer PIN” to redundancja (coś zbędnego).
Slang internetowy
W internecie nie chce nam się pisać za dużo, więc z czasem naturalnie powstał slang, dzięki któremu pisze się szybciej i łatwiej. Stąd całkiem sporo skrótów, a najpopularniejsze to:
WTF
What the fuck, czyli „co to k***a ma być”. Phil Dunphy myśli inaczej, ale on jest specyficzny. Kto ogląda „Modern Family”, ten wie:
LOL
Laughing out loud, czyli śmieję się w głos.
ROTFL
Rolling on the floor laughing, czyli tarzam się po podłodze ze śmiechu.
OMG
Oh my God, czyli o mój Boże.
ASAP
As soon as possible, czyli jak najszybciej. Jeśli tłumaczysz to jako „tak szybko jak to tylko możliwe”, to niepotrzebnie eksploatujesz swoją klawiaturę i/lub język, bo lepiej jest prościej.
BTW
By the way, czyli przy okazji.
IMO i IMHO
In my opinion, czyli moim zdaniem oraz in my humble opinion, czyli moim skromnym zdaniem.
YOLO
You only live once, czyli żyjesz tylko raz. To motto podobne do carpe diem, które stało się popularne po ukazaniu się piosenki The Motto kanadyjskiego rapera Drake’a.
AFAIK
As far as I know, czyli z tego co wiem.
IYKWIM
If you know what I mean, czyli jeśli wiesz, o czym mówię.
IDK
I don’t know, czyli nie wiem.
AMA
Ask me anything, czyli „zapytaj mnie o cokolwiek”.
tl;dr
Too long, didn’t read, czyli „za długie, nie przeczytałem”. Wiele osób wpisuje to jako komentarz pod długimi tekstami (takimi jak choćby ten), ale warto pamiętać, że jego właściwe zastosowanie to oznaczenie tekstu, który jest długi, choć ten sam problem można by wyjaśnić znacznie krócej. Innymi słowy: warto stosować pod grafomanią.
Słowa ze skrótów
Ciekawostką jest to, że w świecie technologii powstały też słowa, które kiedyś były skrótami, a dziś mało kto o tym pamięta, skąd się wzięły.
laser
Light amplification by stimulated emission of radiation, czyli wzmocnienie światła przez stymulowaną emisję promieniowania.
radar
Radio detection and ranging, czyli wykrywanie i pomiar fal radiowych.
scuba
Self-contained underwater breathing apparatus, czyli samodzielne urządzenie do oddychania pod wodą.
taser
Thomas A. Swift’s electric rifle, czyli elektryczna strzelba Thomasa A. Swifta, a po naszemu paralizator elektryczny.
Miejskie legendy
Są słowa, które ponoć powstały na podstawie skrótów, ale trudno dojść do tego, czy to faktycznie prawda, krążą więc o nich legendy.
dr Apgar
Skala Apgar to pomiar w medycynie służący do określenia stanu noworodka w skali 1-10. Termin pochodzi od nazwiska Virginii Apgar, która wprowadziła go w roku 1953, ale 10 lat później utworzono skrót, który pomagał studentom medycyny zapamiętać mierzone cechy: Appearance, Pulse, Grimace, Activity and Respiration, czyli kolor skóry, puls na minutę, reakcja na bodźce, napięcie mięśni i oddychanie.
posh
Pamiętacie Spice Girls i pseudo Victorii Beckham (wtedy jeszcze Adams), czyli Posh Spice? To była ta elegancka Spicetka, bo posh znaczy właśnie elegancki, wytworny.
A słowo wzięło się podobno stąd: Gdy Indie były kolonią brytyjską, bogaci Brytyjczycy podróżowali tam na wakacje. Oczywiście płynęli statkiem, bo były to czasy sprzed maszyn latających. Wtedy opalenizna nie była trendy, raczej stawiano na bladość, która wskazywała na wyższe klasy społeczne, czyli te, które nie pracowały w pocie czoła na słońcu. Dlatego też płynąc na wschód bogaci Brytyjczycy trzymali się lewej strony statku, aby schować się przed słońcem, świecącym od południa, a więc od prawej strony. Wracając do Anglii siedzieli z kolei na stronie prawej – znów w cieniu. Lewa strona statku to port, a prawa starboard. Stąd zasada była taka: port out, starboard home (lewa tam, prawa do domu). I właśnie z tych słów powstał ponoć akronim posh.
cop
Cop to gliniarz, a historii pochodzenia tego słowa jest mnóstwo i pewnie większość z nich jest nieprawdziwa. M.in. mówi się o tym, że to skrócone słowo copper (ang. miedź) i pochodzi od miedzianej odznaki lub guzików; od staroangielskiego czasownika cop, czyli schwytać. Wersja skrótowa to constable on patrol, czyli funkcjonariusz na patrolu, ale pewnie i ta niewiele ma wspólnego z prawdą.
Nazwy firm
Skrót to może być sposób na nazwę firmy. Wiele znanych na świecie marek to właśnie skróty.
IKEA
Ingvar Kamprad Elmtaryd Agunnaryd to po kolei imię i nazwisko założyciela firmy oraz farma i miejscowość (parafia), w której się wychował.
KFC
Kentucky Fried Chicken, czyli smażony kurczak z Kentucky, bo właśnie w Louisville w stanie Kentucky znajduje się centrala firmy.
BP
British Petroleum, czyli brytyjskie paliwa. Firma powstała z Angielsko-Perskiej Kompanii Olejowej, czyli rok po tym jak brytyjczyk William Knox D’Arcy dostał koncesję od szacha Persji na eksploatację złóż ropy na terenie dzisiejszego Iranu.
LG
Lucky Goldstar, czyli szczęśliwa złota gwiazda, to jedna z wcześniejszych nazw południowokoreańskiego koncernu, który rozpoczynał swoją działalność w 1958 roku jako GoldStar, producent radia, a później telefonów, lodówek i telewizorów.
IBM
International Business Machines (Corporation), czyli międzynarodowe maszyny biznesowe. Dziś marka kojarzy się z komputerami, ale gdy powstała w 1911 roku (czyli dziś ma 103 lata!), wytwarzała m.in. urządzenia do pomiaru czasu pracy, wagi, krajalnice do mięsa itp.
BMW
Bayerische Motoren Werke, czyli Bawarskie Zakłady Silnikowe, to firma, do której oprócz BMW należą marki Mini i Rolls-Royce. Wiele osób zna historię logo BMW, które pokazuje białe śmigło na tle niebieskiego nieba, ponieważ początkowa działalność firmy to produkcja samolotów.
FIAT
Fabbrica Italiana di Automobili Torino, czyli włoska fabryka samochodów w Turynie. Choć marka Fiat nie kojarzy się Polakom najlepiej, warto wiedzieć, że obecnie do grupy FIAT należą też takie marki jak Ferrari, Maserati, Jeep, Dodge, Chrysler czy Alfa Romeo. Od stycznia 2014 roku po fuzji z koncernem Chrysler firma istnieje jako Fiat Chrysler Automobiles z formalną siedzibą w Holandii.
Skróty na co dzień
W codziennej mowie używamy skrótów, które w większości pochodzą z angielszczyzny i dotyczą wielu różnych rzeczy z otoczenia, takich jak choroby, organizacje czy pojęcia chemiczne. Oto najbardziej powszechne:
WC
Water closet, czyli dosłownie małe pomieszczenie z wodą.
OK
„OK” to nie taka prosta sprawa, ale o ciekawostkach z nim związanych pisałam szerzej tutaj.
DNA
Deoxyribonucleic acid, czyli kwas deoksyrybonukleinowy, a więc nośnik informacji genetycznej.
SOS
Save our souls, czyli uratuj nasze dusze. To międzynarodowy sygnał w alfabecie Morse’a, który oznacza wołanie o pomoc. Składa się z trzech krótkich sygnałów, trzech długich i trzech krótkich, odpowiadając literom S O S. Można nadawać go dźwiękiem lub światłem.
NATO
North Atlantic Treaty Organization, czyli Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego, która powstała w celu obrony militarnej przed Związkiem Radzieckim, z czasem zajęła się utrzymaniem równowagi strategicznej między Wschodem i Zachodem, a dziś pełni rolę stabilizacyjną, zapobiegając rozprzestrzenianiu konfliktów regionalnych.
SUV
Sport Utility Vehicle, czyli samochód sportowo-użytkowy, który łączy cechy auta terenowego z osobowym.
HIV
Human immunodeficiency virus, czyli ludzki wirus niedoboru odporności, który wywołuje AIDS.
AIDS
Acquired Immunodeficiency Syndrome lub Acquired Immune Deficiency Syndrome, czyli zespół nabytego niedoboru odporności.
UFO
Unidentified Flying Object, czyli niezidentyfikowany obiekt latający. Po polsku w zasadzie powinniśmy go nazywać NOL.
NIP
Numer identyfikacji podatkowej. Ponieważ sam skrót zawiera słowo „numer”, wyrażenie „numer NIP” to kolejny przykład redundancji.
ADHD
Attention Deficit Hyperactivity Disorder, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Po angielsku częściej spotykany jest skrót ADD – attention-deficit disorder, czyli zaburzenie związane z deficytem uwagi.
LSD
Lysergic acid diethylamide, czyli dietyloamid kwasu D-lizergowego. I wszystko jasne. W skrócie jest to psychodelik, czyli substancja, która zmienia percepcję, świadomość, sposób myślenia i odczuwania emocji. Może to prowadzić do halucynacji, synestezji i trwałych zmian w strukturze połączeń między neuronami.
GMO
Genetically modified organism, czyli organizm modyfikowany genetycznie. Modyfikację stosuje się głównie do produkcji pewnych substancji chemicznych, jak np. insulina, i do dodania lub wzmocnienia cech roślin, które zwiększają opłacalność produkcji.
NDA
Non-disclosure agreement, czyli umowa poufności, to legalnie zawarta umowa, której strony zobowiązują się do nierozpowszechniania poufnych materiałów lub wiedzy, którymi się wymieniają.
UHT
Ultra-high temperature processing, czyli przetwarzanie w bardzo wysokich temperaturach. To sposób sterylizacji żywności, w którym w 1-2 sekundy podgrzewa się wodę do temperatury ponad 100°C (135-150°C dla mleka) i tak samo błyskawicznie ochłodza do temperatury pokojowej. Wszystko trwa 4-5 sekund i zabija florę bakteryjną bez zmiany walorów smakowych danego produktu.
CEO
Chief Executive Officer, czyli dosłownie główny dyrektor wykonawczy, a po polsku prezes. Ludzie, którzy nie tłumaczą skrótu CEO, niepotrzebnie nadają sztuczności swoim wypowiedziom lub tekstom. Polski termin „prezes” znaczy dokładnie to samo, więc nie bójmy się go używać, bo akurat prosto to zwykle najlepiej.
A jakie Wy znacie skróty, z którymi stykacie się na co dzień, a nie do końca wiecie, skąd się wzięły?
Pingback: Jaki lajf, taki stajl #4()
Pingback: Jaki lajf, taki stajl #4 - dr Lifestyle()