Rozmawiają dwa dziadki. - Co to za hotel, w którym byliście? - A jak się nazywa taki kwiat z kolcami? - Róża. - Róża, co to był za hotel?!
— :) (@mikrohumor) czerwiec 6, 2012
Zamiast pisać o wszystkich możliwych regułach, skupię się na błędach, które najczęściej widzę i które najczęściej muszę poprawiać.
Przecinek + spacja = WM
Najpierw słowo o interpunkcji - po przecinku zawsze powinna być spacja. Nie przed nim, tylko po. Piszemy więc:Tytus, Romek i A’Tomeka nie
*Tytus,Romek i A’Tomek *Tytus , Romek i A’Tomek *Tytus ,Romek i A’Tomek

że, który, aby, bo, więc, ale
Tak. Większość osób wie, że przecinki zwykle stawiamy przed zaimkami i spójnikami, które rozpoczynają zdanie podrzędne, takimi jak "że", "który", "żeby/aby/by", "bo/ponieważ/bowiem", "więc", "ale/lecz":Większość osób wie, że to robimy. Większość osób nie wie, kiedy to robić. Większość osób wie, ale nie wszyscy wiedzą jak. Myślę, więc jestem. Stary, ale jary. Moje serce to jest muzyk, który zwiał z orkiestry, bo nie z każdym lubi grać.
- Jak wg savoir-vivre'u powiedzieć kobiecie, że muszę iść siku? - Pani wybaczy, muszę uścisnąć kogoś, kogo chcę pani przedstawić po kolacji.
— :) (@mikrohumor) grudzień 19, 2012
to
Nie. W zdaniu pojedynczym przed "to" nie stawiamy przecinka, bo nie rozdzielamy nim podmiotu i orzeczenia, a "to" w zasadzie zastępuje "jest to". Mimo że w tym miejscu w mowie możemy czasem zrobić pauzę, np. dla stopniowania napięcia:Klientów informujemy, że Rabat to stolica Maroka. Najgorętsze dziewczyny to rudzielce.Uwaga: W zdaniu złożonym, gdy "to" rozpoczyna część podrzędną, przecinek możemy postawić, ale to akurat jest logiczne. Najwięcej błędów pojawia się niestety w zdaniach pojedynczych.
Jeśli się nie znam, to się nie wypowiem.
a
Czasem tak, czasem nie. Zwykle przed "a" nie ma przecinka - gdy oddziela dwa podobne pojęcia, np. dwa rzeczowniki:kobieta a mężczyzna między młotem a kowadłemPrzecinek wstawiamy wtedy, gdy dodajemy dopowiedzenie, wtrącenie lub kolejne zdanie pojedyncze:
Ja cię kocham, a ty śpisz. Zarobiliśmy dużo, a nawet bardzo dużo.
czy
Czasem tak, czasem nie. Bez przecinka, gdy "czy" znaczy "lub":Kawa czy herbata? Wolisz być na górze czy na dole?Z przecinkiem, gdy "czy" rozpoczyna zdanie podrzędne:
Zapytał, czy może mnie pocałować. Nie wiem, czy już ci o tym mówiłam.i zwykle gdy "czy" się powtarza, choć nie jest to błąd, jeśli przecinka tu nie użyjemy:
Powiedz mi, czy tego chcesz, czy nie.
Powtórzone i, albo, ani itp.
Tak. Gdy spójnik taki jak "i", "albo", "ani" itp. się powtarza, przecinek wstawiamy przed drugim i każdym następnym powtórzeniem:Albo rybki, albo akwarium. Zjedz za mamę i tatę, i braciszka, i siostrzyczkę, i ciocię Jadzię. Józek już ani nie wpada, ani nie pisze, ani nie dzwoni.
itp. itd.
Nie. Przecinka nie stawiamy przed "itp." i "itd.", bo rozwinięcie tych skrótów to "i tym podobne" i "i tak dalej", a przed "i" przecież przecinka nie stawiamy:Hoduję takie zioła jak miętę, melisę, bazylię itp.
czyli
Tak. Przed "czyli" przecinek ma być:Pan Tadeusz, czyli Ostatni zajazd na Litwie Job, czyli ostatnia szara komórka
chyba że, mimo że
Tak. Tu stawiamy przecinek, ale nie przed "że", tylko przed całym wyrażeniem:Nie zabiję cię, chyba że jeszcze raz powiesz "Co?". Lubię Artura, mimo że mieszka w Sosnowcu.
jak
Czasem tak, czasem nie. Przy zwykłym porównaniu nie stawiamy przecinka:chudy jak szkapa Szarpał jak Jehowy klamkę.Ale gdy "jak" rozpoczyna zdanie podrzędne, to już tak:
Wiesz, jak to zrobić. Krzysiu, powiedz mi, jak mam żyć.
Moja dziewczyna jest jak iPhone 5s. Nie mam iPhone'a 5s.
— :) (@mikrohumor) październik 28, 2013
niż
Czasem tak, czasem nie. Podobnie jak z "jak" - w ramach jednego zdania pojedynczego przecinka nie używamy:mniej niż zero stawka większa niż życieAle w zdaniu złożonym przed kolejnym zdaniem pojedynczym (czyli takim segmentem dłuższego zdania, gdzie jest przynajmniej jeden czasownik) - tak:
To było łatwiejsze, niż myślałem. Jesteś młodsza, niż pisałaś na fejsie.
Imiesłowy
Tak. A dokładnie w zdaniach złożonych z imiesłowowymi równoważnikami zdań. Wiem, brzmi strasznie, ale to wcale nie skomplikowane:Czekając na zielone światło, poprawiała makijaż. Poprawiała makijaż, czekając na zielone światło. Wszedłszy na stół, krzyknęła "To jest napad!".
Zajączek mówi do węża: - Dlaczego mnie ciągle kopiesz? - Przecież ja nie mam nóg! - odpowiada wąż, wzruszając ramionami.
— :) (@mikrohumor) luty 13, 2013
Wojtek Piesta
Z przecinkami kojarzy mi się zawsze ten fragment: http://youtu.be/oBm66DQQUTU
wittamina
Też mi czasem smutno, że niektórzy tak myślą, bo też pracuję jako korektor i słyszę „Tylko na Ciebie czekamy”. A ja myślę sobie wtedy „Nie róbcie tyle błędów, to będę pracować szybciej”. :)
Wojtek Piesta
W pełni się zgadzam :) Przydałoby się więcej szacunku do języka pisanego, a szczególnie wśród ludzi, którzy pisząc zarabiają na chleb.
Kamil
Gdzieś jeszcze zatrudnia się korektorów? O_o
Piotrek Gniewkowski
No pomogłaś. :)
Jacek Zięba
„Pan Tadeusz, czyli Ostatni zajazd na Litwie”. Mam pytanie co do użycia wielkiej litery w wyrazie „Ostatni”. Wiem, że czasem ludzie piszą go z wielkiej litery, a czasem nie. Chodzi o to, że wyraz rozpoczyna drugi tytuł książki, czy powód jest inny? Z drugiej strony, tytuł jest tylko jeden.
wittamina
Tak, to tak jakby drugi (alternatywny) tytuł.
Jacek Zięba
Czy w takim razie powinniśmy pisać „Hobbit, czyli Tam i z powrotem”?
wittamina
Akurat w tytułach ta pisownia zależy od autora – jeśli chce, żeby druga część była tylko wyjaśnieniem, a nie drugim tytułem, wielka litera nie jest potrzebna. A chyba właśnie tak było z Hobbitem.
Jacek Zięba
Dzięki wielkie :)
Monika
Akurat ostatnio sprawdzałam jak jest z przecinkiem przed „to”, czasem należy go postawić. Trudno mi z telefonu podawać przykłady, ale na stronie poradni PWN jest wyjaśnienie.
wittamina
Chętnie zobaczę te przykłady. Na pewno ten przecinek jest tam uzasadniony, ale na pewno nie są to proste zdania pojedyncze, np. „Pies to najlepszy przyjaciel człowieka”, a to właśnie w takich wiele osób niepotrzebnie wstawia przecinek.
Michał Górecki
Dzięki :) Choć pewnie i tak, się nie naucz’ę…
wittamina
Dla Ciebie nie ma już, nadziei.
Bartek Buzuk
W, końcu, coś, dla, mnie. Z, przecinkami, mam, problem, od, przedwojny. :-)
Dzięki.
Ula
Mnie w całym tekście brakuje jeszcze jednego przecinka :) Po „drugim”:
„Są rzeczy oczywiste, takie jak oddzielanie elementów, które wymieniamy jeden po drugim albo przecinek po imieniu, gdy się do kogoś zwracamy:”
wittamina
To takie miejsce, w którym przecinek może być, ale nie zawsze musi. Ale skoro cierpisz bez niego, proszę bardzo – wstawiam.
Ula
Jeśli nie musi, to w jakich sytuacjach? Tutaj oddziela zdanie podrzędne, więc się przydaje moim zdaniem.
wittamina
Pewnie, że oddziela, dlatego się z tą argumentacją nie kłócę. Ale czasem nie trzeba oddzielać tego zdania pojedynczego dwoma przecinkami (po obu jego stronach), tym bardziej, gdy całe zdanie nie jest bardzo długie. Poza tym wiele osób może zmylić to, że ten drugi przecinek jest przed „albo”. To jest właśnie świetny przykład szarej strefy – jeden korektor to poprawi, a inny nie.
Magda Bednarczyk
A czy przecinek musi byc przed „takie jak”?
wittamina
Nie musi. Tu jest, bo poprzedza dopowiedzenie, czyli oznacza wdech. :)
Natalia
Nie masz racji, Arleno :) Wplecione zdania podrzędne ZAWSZE należy oddzielać przecinkami z obu stron, spójnik „albo” nie jest żadną przeszkodą: http://sjp.pwn.pl/zasady/Oddzielanie-zdania-podrzednego-okreslajacego;629773.html.
elaree
Pamiętam jeszcze z lekcji polskiego przykład zdania, którego przecinek zmienia znaczenie:
1. „Gdy dzieci weszły, na stół podano obiad”;
2. Gdy dzieci weszły na stół, podano obiad”
wittamina
Tak jest. Albo:
1. Moja stara piła leży w piwnicy.
2. Moja stara piła, leży w piwnicy.
Muszkieter
W takim razie najczęściej popełniałem błąd przy „mimo że/chyba że”. Jestem w szoku! :) Dzięki, Arlena!
AJ
„Hoduję takie zioła jak miętę, melisę, bazylię itp.”
Ciekawa konstrukcja. Spodziewałbym się tu raczej czegoś w rodzaju: „jak mięta, melisa, bazylia itp.”.
BTW, zdaje się, że zasada 90.H.2 http://so.pwn.pl/zasady.php?id=629798 nakazuje postawić przecinek przed „jak”, ale nie jestem jej fanem.
wittamina
Właśnie ja też nie, a poza tym widzę, jak wiele osób tego nie stosuje. To nie jest też twarda zasada, więc traktowałabym ją raczej jako wskazówkę.
Jonasz Sowada
Mnie uczyli w podstawówce, że gdy pojawiają się w zdaniu słowa typu gdy, jeśli, kiedy, nie wstawia się słowa to tylko przecinek.
wittamina
O ile rozumiem to przy „gdy/kiedy”, nie widzę przeciwwskazań przy „jeśli”. Poza tym, mnie w szkole uczyli, że Pluton to dziewiąta planeta Układu Słonecznego. Dużo się od tego czasu zmieniło. :)
Jonasz Sowada
(:
Jestem ścisłowcem, nie znam się, ale właśnie pamiętam coś takiego.
Dzięki za doinformowanie (:
Kamil
Pluton odzyskał status planety kilka dni temu :P
Jonasz Sowada
Co?
Kamil
Co do powtórzonych spójników, to tylko jeśli są równorzędne, takie też zresztą przykłady dałaś, ale są takie zdania, gdzie np. występują dwa „i” niedaleko siebie i przecinków nie powinno być. Konkretny przykład do głowy jakoś nie przychodzi w tej chwili, ale na pewno istnieje.
Asia Prezentuje Prezenty
Wow, podziwiam i dziękuję! Powinnam to sobie wydrukować i powiesić nad biurkiem! Nie wiedziałam zwłaszcza o tym 'czyli’, a często tego słowa używam (scroll w górę strony, aby sprawdzić czy w tym przypadku należy postawić przecinek przed 'a’ ;))
P.S. I bardzo mi się podobały te wstawki z mikrohumoru :)
Angelika JJ
Ogólnie rzecz biorąc, raczej nie mam problemów z przecinkami (trzy lata na humanie w końcu zobowiązują, choć czasem coś niechcianego gdzieś się trafi, albo zgubi), ale chciałam się wypowiedzieć odnośnie innej kwestii, którą poruszyłaś. Mam na myśli stawianie spacji przed znakami interpunkcyjnymi. Zauważyłam, że taki okropny zwyczaj mają młodsi użytkownicy Internetu (około wieku gimnazjalnego, a nawet – co z przykrością zauważam – dzieci ze szkoły podstawowej). Robią to nagminnie i celowo, ale ja NIE WIEM, jaki jest tego cel. Kiedy widzę taki zabieg, aż mnie razi po oczach! I strasznie irytuje! Co jest „fajnego” w robieniu odstępów przed znakami interpunkcyjnymi? >.<
Pozdrawiam ciepło :)
Angelika JJ
____
http://angelikaproject.blogspot.com/
Justyna
„Przecinek znika, gdy w zdaniu tkwi:
ani, bądź, oraz, lub, albo, czy, ni.
I maleńkiego także się boi,
więc obok niego raczej nie stoi”
Wierszyk z podstawówki, kilkanaście lat minęło, a mi nadal siedzi w głowie :)
jola
pytanie,czy przecinki w tym zdaniu są prawidłowo postawione: ” W związku z Pana zapytaniem,informujemy że na podstawie umowy jest Pan najemcą..
wittamina
Oczywiście nie. Powinien być przeniesiony przed „że”.
onk
Cześć, czy w tym zdaniu przecinek jest poprawnie postawiony: „Podczas dokręcania śruby, śruba jest jeszcze bardziej rozciągana, a tuleja (…)”? Pomijając fakt, że powtórzenie słowa „śruba” średnio tu pasuje :) Generalnie pytanie sprowadza się do konstrukcji z „podczas robienia czegoś, to…”. 'Na czuja’ w tym przykładzie mi to nie pasuje, ale w innych już tak. Jak jest w rzeczywistości? :) I przy okazji, czy po 'generalnie’ przecinek byłby błędem (jak powyżej)? Moim zdaniem zależy to od tego, gdzie kładziemy akcent w zdaniu. Pasują mi obie wersje.
wittamina
Nie, po wyrażeniu „podczas czegoś” nie stawiamy przecinka. To zdanie jest koślawe nie tylko ze względu na powtórzoną śrubę, ale i niepotrzebną stronę bierną. Lepiej brzmiałoby „Podczas dokręcania śruba się jeszcze bardziej rozciąga”.
Po „generalnie” przecinka bym nie postawiła, ale przede wszystkim – nie użyłabym słowa „generalnie”. To taki wtręt bez znaczenia, którego lepiej unikać i już. :)
Zakręcona Ala
Jeżeli użyję słowa ,,oraz” i ,,i” w jednym zdaniu powinnam stawiać przecinek? Np. Ostatnio zauważyła że pewien chłopak przechodzi codziennie koło jej domu oraz że zawsze zatrzymuje się pod drzewem i obserwuje budynek.
Noknok
Przed „że” stawiamy przecinek…