Jak odmieniać „cudzysłów”?
Na początek odmiana, czyli spadaj stąd, pierwszy problemie. Wbrew plotkom nie ma formy zakończonej na „-wia” ani „-wiu”. Ze zmiękczeniem (czyli z „i” po „w”) jest tylko „-wie”, a reszta dość prosta:L. poj.
M. cudzysłów D. cudzysłowu (nie: cudzysłowia) C. cudzysłowowi B. cudzysłów N. cudzysłowem Ms. w cudzysłowie (nie: w cudzysłowiu) W. cudzysłowie!
L. mn.
M. cudzysłowy D. cudzysłowów C. cudzysłowom B. cudzysłowy N. cudzysłowami Ms. w cudzysłowach W. cudzysłowy!
To te "znaczki", prawda?
No niestety nieprawda. Ten znak na klawiaturze, który stosujemy najczęściej, to znak zastępczy - tzw. cudzysłów prosty, bo składa się z prostych, pionowych kreseczek. W wielu programach, m.in. Microsoft Word, zmienia się on automatycznie na cudzysłów drukarski, czyli poprawny w języku polskim „taki cudzysłów” (cudzysłów apostrofowy podwójny), pod warunkiem, że w danym dokumencie ustawiono język polski jako język tekstu. Jeśli oznaczymy tekst jako pisany w j. angielskim, wtedy podwójny cudzysłów prosty zmieni się na “cudzysłów amerykański”. Jednak większość programów i okienek w formularzach na stronach www nie zamienia prostych cudzysłowów i dlatego nasze cytaty w internecie wyglądają tak:Lady Gaga śpiewa "I'm on the edge of glory", a w ukrytym polskim to będzie "Anno, ty jedź powoli".
— Arlena Witt (@wittamina) styczeń 16, 2014Dziś jedyna data w roku, która w wymowie po angielsku jest zdaniem: "March forth" to "Naprzód marsz". A czwarty piszemy fourth. #funfact
— Arlena Witt (@wittamina) marzec 4, 2014
I w serwisach informacyjnych:
Jak je wpisać?
Niestety nie wszystkie cudzysłowy dostępne są z poziomu klawiatury, bo znaki te kiedyś nie były standardem ASCII. Ale można je dość łatwo wpisać na Macu:Mac
„”Alt+[ i Alt+Shift+[
»« Alt+Shift+\ i Alt+\
Windows
Tu niestety skrótów nie ma – pozostaje kopiować z Tablicy znaków albo stąd, proszę bardzo:Oto „pierwszy”, »drugi«, ‘trzeci i brytyjski’ oraz “amerykański” cudzysłów.
Gdzie idzie kropka?
Kropka w polskim zdaniu zawsze jest na końcu, więc jeśli kończymy zdanie cytatem lub tytułem, najpierw zamykamy cudzysłów, a dopiero potem stawiamy kropkę, nawet jeśli w cudzysłowie jest całe zdanie:Możesz mnie wyrzucić ze znajomych na fejsie, ale nie cierpię „Gwiezdnych wojen”. „Być albo nie być – oto jest pytanie”.Jeśli wykrzyknik lub pytajnik są częścią cytatu, ten znak zapisujemy wewnątrz cudzysłowu:
Nie mogę się doczekać, aż znów obejrzę film „Ile waży koń trojański?”. Ile razy widziałaś „Ile waży koń trojański?”? Kto jeszcze uważa, że „nic się nie stało”?
Cytat w cytacie
Gdy w jednym cudzysłowie umieszczamy kolejny, ten wewnętrzny (zagnieżdżony) »wygląda tak« – jest to cudzysłów niemiecki:Jak zdradził nam sam autor: „Mój ulubiony film to »Stój, bo mamuśka strzela«”.Zauważcie, że gdy zamykamy wewnętrzny i zewnętrzny cudzysłów obok siebie, między nimi nie ma spacji. Dopuszcza się też odwrócenie znaków wewnętrznego cudzysłowu z »takich« na «takie» (cudzysłów francuski), choć ten drugi stosuje się w słownikach dla wyróżnienia definicji, więc może lepiej ich nie mieszać, ale można wymienić - byle stosować konsekwentnie:
hasiok reg. śl. «śmietnik»Czasem, choć bardzo rzadko, zdarza się, że mamy cytat w cytacie w cytacie. Wtedy ten najbardziej wewnętrzny cudzysłów ‘wygląda tak’ (cudzysłów brytyjski):
Czy zanotowałaś zdanie „I wtedy powiedział: »Nie sądziłem, że nasz pierwszy samochód będzie aż takim ‘klasykiem’!«”?
Kiedy używać?
Tytuły prasowe, tytuły filmów, książek, gier – to wiadomo:„Playboy” „Teksańska masakra piłą mechaniczną” „O psie, który jeździł koleją” „Call of Duty”Oprócz tego cytaty, ale nie w formie dialogu:
Taksówkarz zapytał: „Dokąd?”, na co odpowiedziałem: „Do domu”.ale:
– Dokąd? – zapytał taksówkarz. – Do domu – odpowiedziałem.Słowa, których w danym kontekście nie używamy w zwyczajnym znaczeniu, np.
Widziałaś tę boską torebkę? Cena też była „boska”.Ale gdy używamy słów potocznych lub przenośni, cudzysłów jest zbędny, np.
